متادون

متادون،آنچه باید در مورد این دارو دانست

مصرف غیر صحیح متادون منجر به عوارض خطرناکی همچون مرگ می شود. بنابراین حتی اگر سایر داروهای مخدر را نیز استفاده می کنیدباید عوارض متادون رانیز در نظر داشته باشید. . هنگام مصرف این دارو دستورالعمل ها را بدقت رعایت کنید. متادون مثل سایر داروهای مخدر باعث کند شدن تنفس ، حتی تا مدتها بعد از رفع اثرات تسکینی دارو ادامه دارد. اگر تنفس خیلی کند شود منجر به مرگ می شود. بنابر این هرگز بیشتر از مقدار تجویز پزشک از این دارو استفاده نکنید و اگر دارو بی تاثیر است به پزشک خود اطلاع دهید. مصرف متادون را یکباره قطع نکنید. اگر بعد از ترک دارو دچار علائم برگشتی بعد از ترک دارو شدید به پزشک خود اطلاع دهید.

در دوران مصرف متادون از نوشیدن الکل اجتناب کنید زیرا مصرف همزمان این دارو باعث مرگ می شود . بنابراین غذا وسایر داروهای خود راکنترل کنید که دارای الکل نباشد. متادون منجر به بروز عوارضی همچون ضعیف شدن نیروی فکر و عکس العمل می شود . پس هنگام رانندگی و سایر فعالیتهایی که نیاز به هوشیاری بیشتر دارد مراقب باشید.

تاریخچه:

متادون در طى جنگ دوم جهانى در آلمان ساخته شد و اولين بار براى تسكين درد به كار رفت. درمان با دوز نگهدارنده متادون كه از بروز علائم ترك ترياك جلوگيرى كرده و تقاضاى آن را كاهش داده و يا از بين مى‌برد، براى اولين بار در سال‌هاى ۱۹۶۰ برای درمان اعتیاد به این ماده متداول شد.

متادون چیست؟

متادون از خانواده مواد شبه افيونى است و بيشتر در درمان وابستگى به ساير شبه‌افيونى‌ها نظير هروئين، كدئين و مورفين كاربرد دارد
متادون يك شبه افيونى (اپیوئید) مصنوعى است، يعنى از مواد شيميايى در آزمايشگاه به دست مى آيد. ساير شبه افيونى‌ها يا طبيعى هستند مانند مرفين و كدئين كه فرآورده‌هاى طبيعى بوته خشخاش هستند و يا شبه‌افيونيهاى نيمه‌مصنوعى هستند مانند هروئين، كه مرفينى است كه به طريقه شيميايى پردازش شده است. (دى استيل مورفين)
متادون یک داروی مخدر تسکین دهنده درد مشابه مورفین می باشد. همچنین علائم برگشتی در افراد معتاد به هروئین یا سایر داروهای مخدر را کاهش می دهد.

معالجه با متادون:

استفاده از دوز نگهدارنده متادون به تنهایی منجر به معالجه فرد معتاد نمى شود، بلكه به عنوان جزئی از فرآيند درمان معتادان به مواد افیونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این افراد از حمايت هاى طبى و اجتماعى لازم براى تثبيت و بهبود زندگى بهره مند و تشويق مى شوند مادامى كه اين دارو در مورد آنها موثر است، به درمان ادامه دهند.
بيشتر كسانى كه متادون برای‌شان تجويز مى‌شود، براى وابستگى به مواد افيونى ها تحت درمان قرار گرفتهاند.
اين افراد شامل كسانى هستند كه به داروهاى غيرقانونى مانند تریاک و هروئين و داروهاى تجويز شده توسط پزشك نظير كدئين وابستگى پيدا كرده‌اند.
افراد معتاد به مواد شبه افيونى هاى كوتاه اثر مانند هروئين بايد متادون را به طور منظم دريافت کنند تا از بروز علائم ترك جلوگيرى شود.
همچنین متادون براى كسانى كه به طور مرتب از مواد شبه افيونى به طو رتزریقی استفاده مى‌كنند و آلوده به ويروس ایدز HIV يا هپاتيت C هستند، تجويز مى‌شود تا به ادامه روند ترک در این افراد كمك کند و خطر انتشار عفونت را از طريق استفاده از سوزن مشترك كاهش دهد.

متادون گاه در تسكين درد افراد مبتلا به درد شديد مزمن يا درد همراه با بيمارى هاى علاج ناپذيرى كه منجر به مرگ مى شوند، به كار مى رود.

آنچه باید قبل از تجویز این دارو به پزشک اطلاع داد؟

متادون دارویی اعتیاد آور است و لذا باید تنها شخصی که برایش تجویز شده است از آن استفاده کند. و هرگز شخص دیگری بدون تجویز پزشک مصرف نکند. به خصوص کسانی که سابقه اعتیاد و سو هء مصرف دارویی دارند . لذا دارو را در جایی نگه دارید که امکان دسترسی دیگران به آن میسر نشود. در صورتی که حساسیت آلرژیک به این دارو یا داروهای مخدر دیگری (مثل codeine,morphine,oxycotin)استفاده نکنید. همچنین اگر دچار حمله آسم و یا بیماری قولنج ایلارس هستید از این دارو اجتناب کنید. قبل از مصرف متادون موارد زیر را در صورت ابتلا اطلاع دهید.
- سابقه شخصی یا خانوادگی سندرم long QT
-آسم، COPD, sleep opnea,و سایر اختلالات تنفسی
- بیماری کلیه یا کبد
- کم کاری تیروئید
- انحنای ستون فقرات
- سابقه آسیب مغزی یا تومور مغزی
- صرع یا سایر اختلالات قبضی
- فشار خون پایین
- بیماری کیسه صفرا
-بیماری ادیسون یا آختلال غده آدرنال
- بزرگی پروستات یا مشکلات دستگاه ادرار
-بیماری روحی یا اعتیاد به دارو یا الک
این دارو برای جنین میتواند خطرناک باشد.اگر مادر در طول حاملگی از این دارو استفاده کند می تواند سبب اعتیاد یا علائم برگشتی بعد ازترک دارو در نوزاد شود. لذا اگر در طول درمان حامله شدید یا تصمیم گرفتید حامله شوید به پزشک خود اطلاع دهید.
این دارو از طریق شیر مادر عبور کرده و لذا می تواند به کودک آسیب برساند. لذا چنانچه شیرده هستید از این دارو استفاده نکنید. بزرگسالان و افراد مسن که دارای ناتوانی هستند بیشتر به این دارو حساس بوده و تحت تاثیر عوارض آن هستند.

متادون چه احساسى در فرد ايجاد مى‌كند؟
برخى از افرادى كه درمان با متادون را شروع مى‌كنند، سرخوشى و آرامشى را احساس مى‌كنند كه در ميان تمامى داروهاى شبه افيونى مشترك است.

با ادامه درمان و رسيدن به يك دوز ثابت، تحمل به اين اثرات ايجاد مى‌شود. كسانى كه در حال درمان با متادون هستند، غالباً احساس خويش را از استعمال متادون، "طبيعى" عنوان مى‌كنند.
درمان با متادون بر تفكر آنها تاثيرى ندارد، مى توانند كار كنند، به مدرسه بروند و يا از خانواده مراقبت كنند. متادون همچنين از تاثير نشئه آور هروئين و ساير شبه افيونيها ممانعت مى‌كند و بدين ترتيب اثر اين داروها را كاهش مى‌دهد.
درمان با متادون، عوارض جانبى هم ممکن است به همراه داشته باشد از جمله تعريق، يبوست و افزايش وزن.

اثرات متادون براى چه مدت باقى مى‌ماند؟

متادون ماده‌ای طولانی‌اثر است .شخصى كه به مواد شبه افيونى وابستگى دارد با يك دوز متادون در شبانه‌روز از علائم ترك مصون مى‌ماند. در مقابل كسى كه به هروئين براى پرهيز معتاد است، برای جلوگیری از بروز علائم ترک در خود بايد سه تا چهار بار در روز اين ماده را مصرف کند.
درمان روزانه با متادون مى تواند تا بى نهايت ادامه يابد اما اگر فردى كه متادون دريافت مى كند و پزشك با وى براى پايان درمان به توافق برسد، از دوز متادون به تدريج در طول هفته ها يا ماه هاى متعدد كاسته مى شود و فرآيند ترك تسهيل مى‌شود.
در صورت قطع ناگهانى متادون علائمى چون دل پيچه، اسهال و دردهاى عضلانى و استخوانى بروز خواهند كرد.
اين علائم در طول يك تا سه روز پس از آخرين دوز شروع شده، در طول سه تا پنج روز به اوج خود رسيده و سپس به تدريج از بين مى روند، گر چه ساير علائم مانند اختلال خواب و تمايل به مصرف دارو مى تواند براى ماه ها ادامه يابد.

آيا متادون خطرناك است؟
زمانى كه متادون طبق تجويز پزشك دريافت مى شود، بسيار بى خطر بوده و آسيبى به اعضاى داخلى و يا قدرت تفكر وارد نمى كند، حتى اگر براى سال ها به طور روزانه مصرف شود.

از سوى ديگر متادون يك داروى قوى است و مى‌تواند براى كسانى كه آن را به طور منظم دريافت نمى كنند فوق العاده خطرناك باشد، چرا كه اين افراد نسبت به اثرات آن تحمل پيدا نكرده اند.این دارو حتى دوزهاى بسيار پائين نيز مى‌تواند براى كودكان كشنده باشند.از اين رو تجویز متادون با دقت پايش و كنترل مى شود.
يك مزيت مهم متادون اين است كه اين ماده مصرف هروئين را كاهش مى‌دهد. خطرات مصرف هروئين شامل مرگ بر اثر دريافت دوز بى رويه، ابتلا به عفونت HIV و هپاتيت C از راه كاربرد سوزن مشترك است. درمان متادون كمك مى كند كه فرد از فجايع ناشى از استعمال هروئين مصون بماند.

آيا متادون اعتيادآور است؟
تعاريف جديد از "اعتياد"، عوامل متعددى را در ارزيابى مصرف دارو توسط فرد مدنظر قرار مى دهند. اين عوامل شامل "تحمل" يا نياز به افزايش مداوم دوز دارو براى رسيدن به اثر يكسان؛ "وابستگى جسمی" يا بروز علائم ترك با قطع مصرف و "استعمال همراه با اضطرار" به رغم نتايج منفى حاصل از ادامه مصرف دارو هستند.

برخى مى گويند كه متادون به همان اندازه هروئين اعتيادآور است. كسانى كه متادون مصرف مى كنند، مسلماً نسبت به برخى اثرات آن تحمل پيدا كرده و در صورتى كه دارو را به شكل منظم دريافت نكنند، دچار علائم ترك مى شوند.

اما اگر چگونگى و علت مصرف دارو را مورد توجه قرار دهيم، متادون در تعريف كامل "ماده اعتيادآور" نمى گنجد. اول از همه اين كه تجویز متادون برای بیماران به عنوان يك درمان طبى در نظر گرفته مى شود و تنها براى كسانى تجويز مى شود كه خود هم اكنون وابسته به داروهاى شبه‌افيونى مانند هروئین هستند
. براى اين افراد، متادون يك جايگزين مطمئن براى روش هاى خطرناكى چون استفاده از هروئين به شمار مى رود. متادون ايشان را از اضطرار براى مصرف ماده مخدر رها كرده و بدان ها امكان بهبود زندگى شان را مى بخشد.
متادون گاه به عنوان داروى خيابانى مورد استفاده قرار مى گيرد، اما استعمال آن بيشتر به منظور پيشگيرى از علائم ترك هروئين است. اثرات متادون كندتر از آن ظاهر مى شوند و بيشتر از آن مى پايند كه بتوان از آن به عنوان ماده اى مناسب براى سوء مصرف ياد كرد.
اثرات طولانى مدت متادون
درمان با دوز نگهدارنده متادون يك درمان طولانى مدت است. درمان از يك تا دو الى بيست سال و يا بيشتر به طول مى‌انجامد. اين درمان طولانى مدت به لحاظ پزشكى بى خطر و موثرترين درمان موجود براى وابستگى به مواد شبه‌افيونى است.

چگونه باید از این دارو استفاده کرد؟ دارو را دقیقا طبق تجویز پزشک مصرف کنید.هرگز بیش از اندازه و در مدت طولانی از این دارو استفاده نکنید. دستورات روی برچسب دارو را رعایت کنید. متادون نیز مانند سایر داروهای مخدر تنفس را کند می کند و اگر تنفس خیلی کند شود منجر به مرگ می شود . لذا به هیچ عنوان بیش از انداز ه تجویز شده توسط پزشک از این دارو استفاده نکنید. اگر متادون به عنوان بخشی از برنامه درمانی بیمار معتاد است حتما در خود کلینیک یا داروخانه مخصوص دارو را دریافت شود. ممکن است پزشک پیشنهاد کند که دارو توسط عضوی از خانواده شما یا پرستار به شما داده شود بدلیل اینکه مطمئن شود که به میزان لازم و تنها به عنوان درمان استفاده شده است.
داروی متادون به شکل قرص، محلول دهانی و یا به صورت تزریقی موجود است. هرگز از فرم قرص و یا مایع ان به صورت تزریق استفاده نکنید. برای اندازه گیری فرم مایع دارو حتما از قاشق مخصوص اندازه گیری استفاده کنید نه از قاشق های عادی.
فرم قرصی متادون به صورت نامحلول در آب ساخته می شود. پس از جویدن ، خرد کردن، یا بلعیدن یک باره قرص اجتناب کنید. بلکه قرص را در 4 انس آب یا آب پرتغال یا سایر شربت های مرکبات بدون الکل قرار داده و اجازه دهید به صورت مایع شود. قرص به طور کامل غیر محلول نیست . سپس مخلوط را یکباره بنوشید. برای اینکه از خوردن مقدار تمام دوز پیشنهادی مطمئن شوید مقداری آب در لیوان ریخته و پس از چرخش سریعا بنوشید.
داروی متادون را در محل خشک و سرد نگه دارید. در مورد مقدار مصرف دارو کاملا هوشیار باشید. زیرا ممکن است توسط شخص دیگری از افراد خانواده بدون تجویز پزشک استفاده شود .
در صورت عدم مصرف یک دوز ، چه اتفاقی می افتد؟
به محض به خاطر آوردن ، دارو را مصرف کنید ولی اگر تقریبا نزدیک زمان مصرف دوز بعدی است دوز فراموش شده را حذف کنید و تا زمان بعدی منتظر بمانید . هرگز به دلیل از دست داد ن یک دوز در زمان بعدی دارو را بیش از اندازه مصرف نکنید.
در صورت مصرف بیش از اندازه چه اتفاقی می افتد؟اگر فکر می کنید بیش از مقدار لازم دارو را مصرف نمودید سریعا به اورژانس خبر دهید. زیر مقدار زیاد این دارو کشنده است بخصوص زمانیکه با الکل یا سایر داروهای مخدر استفاده شود. علائم ناشی از مصرف بیش از اندازه عبارتند از خواب آلودگی زیاد، سوزنی شدن مردمک چشم، گیجی، سردی و خیسی پوست، تنفس کند ، غش یا قطع تنفس
در زمان مصرف دارو از چه چیزهایی باید اجتناب کرد؟
از نوشیدن الکل در زمان مصرف متادون اجتناب کنید زیرا منجر به مرگ میشود . حتی برچسب غذاها و سایر نوشیدنی های خود را کنترل کنید که حاوی الکل نباشد.
متادونن سرعت تفکر و عکس العمل را کند می کند لذا در هنگام رانندگی و یا سایر فعالیت هایی که نیاز به هوشیاری دارد مراقب باشید.
عوارض جانبی متادون: در صورت ملاحظه هر گونه عکس العمل آلرژیک پس از مصرف دارو مثل کهیر، سختی تنفس ، ورم صورت ، زبان، یا گلو به اورژانس اطلاع دهید.
همچنین در صورت بروز یکی از عوارض جانبی زیر به پزشک خود اطلاع دهید: تنفس کند، گیجی، وهم و خیال، تپش قلب، درد قفسه سینه ، مشکل تنفسی، احساس سبکی سر، غش
سایر عوارض کم خطر عبارتند از : احساس عصبانیت ، اضطراب و بی قراری، اختلال در خواب(بی خوابی) سرگیجه، خواب آلودگی، ضعف، دهان خشک، تهوع ، استفراغ، اسهال، یبوست، کم اشتهایی، کاهش میل جنسی، ضعف
چه داروهایی متادون را تحت تاثیر قرار می دهد؟
متادون را با سایر داروهای تسکین دهنده درد، آرامبخش ها ، شل کننده های عضلات یا سایر داروهای خواب آور یا کندکننده تنفس استفاده نکنید.
از مصرف همزمان متادون با داروهای زیر اجتناب کنید:
- داروهای دیورکتیک یا ادرار آور، آنتی بیوتیک ها
- داروهای مربوط به فشار خون و بیماریهای قلبی
- داروهای درمان ایدز
- بازدارنده های MAQ
-سایر داروهای مخدر
- داروهای مربوط به بیماری صرع
البته این لیست کامل نیست بلکه داروهای دیگری نیز وجود دارد که نباید همزمان با متادون مصرف شود. لذا بهتر است لیست تمام داروهای تجویزی و غیر تجویزی مثل ویتامین ها، مواد معدنی، داروهای گیاهی و غیره که مصرف می کنید را به پزشک اطلاع دهید.

منبع:parsiteb.com

دکتر زهرا عباسپور

مترجم سایت

مترجم سایت